منطق ماشین دودی

 

 

یکی از دوستان ما که مرد نکته سنجی است ، یک تعبیر بسیار لطیف داشت‏، اسمش را گذاشته بود منطق ماشین دودی ، می‏گفتیم منطق ماشین دودی چیست‏؟

می‏گفت من یک درسی را از قدیم آموخته ام و جامعه را روی منطق ماشین‏ دودی می‏شناسم .
وقتی بچه بودم منزلمان در حضرت عبدالعظیم بود و آن وقتها قطار راه آهن‏ به صورت امروز نبود و فقط همین قطار تهران - شاه عبدالعظیم بود من‏
می‏دیدم که قطار وقتی در ایستگاه ایستاده بچه ها دورش جمع می‏شوند و آن را تماشا می‏کنند و به زبان حال می‏گویند ببین چه موجود عجیبی است معلوم بود که یک احترام و عظمتی برای آن قائل هستند. تا قطار ایستاده بود با یک‏ نظر تعظیم و تکریم و احترام و اعجاب به آن نگاه می‏کردند تا کم کم ساعت‏ حرکت قطار می‏رسید و قطار راه می‏افتاد. همین که راه می‏افتاد بچه ها می‏دویدند ، سنگ بر می‏داشتند و قطار را مورد حمله قرار می‏دادند.

من تعجب‏ می‏کردم که اگر به این قطار باید سنگ زد چرا وقتی که ایستاده یک ریگ کوچک هم‏ به آن نمی‏زنند ، و اگر باید برایش اعجاب قائل بود ، اعجاب بیشتر در وقتی است که حرکت می‏کند . 
 

این معما برایم بود تا وقتی که بزرگ شدم و وارد اجتماع شدم دیدم این‏ قانون کلی زندگی ما ایرانیان است که هر کسی و هر چیزی تا وقتی که ساکن‏ است مورد احترام است.
تا ساکت است مورد تعظیم و تبجیل است اما همینکه به راه افتاد و یک قدم برداشت نه تنها کسی کمکش نمی‏کند ، بلکه‏ سنگ است که بطرف او پرتاب می‏شود و این نشانه یک جامعه مرده است ولی یک جامعه زنده فقط برای کسانی احترام قائل است که :

متکلم هستند نه‏ ساکت ، متحرکند نه ساکن ، باخبرترند نه بی‏خبرتر .

 

شهید مطهری-کتاب حق و باطل